تاثیر کاربرد مقادیر مختلف لجن فاضلاب و کود نیتروژن بر خصوصیات فیزیکی، شیمیایی خاک، عملکرد و اجزای عملکرد سورگوم علوفه ای

استفاده از منابع ارزان قیمت کودهای آلی نظیر لجن فاضلاب همراه با کاربرد کودهای شیمیایی نیتروژنی می تواند علاوه بر بهبود خصوصیات فیزیکی و شیمیایی این خاکها موجب افزایش حاصلخیزی خاک، افزایش تولیدات کشاورزی و کاهش معضل دفع این ضایعات شود. به منظور بررسی لجن فاضلاب و کود شیمیایی نیتروژن بر خصوصیات خاک و عملکرد و اجزای عملکرد گیاه سورگوم، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با آرایش فاکتوریل با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل سه سطح لجن فاضلاب صفر (s0) ، 35 (s1) و 70 (s2) تن بر هکتار، سه سطح نیتروژن صفر (n0) ، 100 (n1) و 200 (n2) کیلوگرم بر هکتار از منبع کود اوره بود که در کرت هایی به مساحت 1 متر مربع اعمال و گیاه سورگوم کشت شد. نتایج نشان داد که کاربرد لجن فاضلاب موجب افزایش معنی دار هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک، کاهش ph، افزایش کربن آلی خاک و افزایش فراهمی عناصر نیتروژن، فسفر، پتاسیم، آهن، منگنز، مس و روی در خاک شد p<0.05)). کاربرد سطوح نیتروژن نیز افزایش هدایت الکتریکی عصاره اشباع، افزایش فراهمی عناصر نیتروژن، فسفر، آهن و منگنز در خاک را موجب شده، در حالی که ph و پتاسیم خاک را کاهش داده، اما بر غلظت روی و مس خاک اثر نداشت. کاربرد سطوح لجن فاضلاب، سرب و نیکل قابل جذب خاک را افزایش داده، اما بر کادمیوم خاک تاثیری نداشت. کاربرد نیتروژن تاثیری بر عناصر سنگین فوق الذکر نداشت. میانگین وزنی قطر خاکدانه ها و سرعت نفوذ نهایی آب در خاک با کابرد لجن فاضلاب افزایش و جرم مخصوص ظاهری کاهش معنی داری p<0.05)) نشان داد، ولی اثر کاربرد سطوح نیتروژن بر این شاخص ها معنی دار نشد. کاربرد همزمان تیمارهای لجن فاضلاب و نیتروژن، ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد پنجه، وزن هزاردانه، عملکرد علوفه تر و عملکرد علوفه خشک سورگوم را افزایش داده و بهترین نتیجه از کاربرد همزمان 70 تن بر هکتار لجن فاضلاب به همراه 200 کیلوگرم نیتروژن بر هکتار برای این شاخص ها حاصل شد. لجن فاضلاب موجب افزایش معنی دار p<0.05)) غلظت های نیتروژن، فسفر، پتاسیم، آهن، منگنز، مس و روی در اندام هوایی سورگوم گردید. کاربرد نیتروژن نیز غلظت نیتروژن اندام هوایی سورگوم را افزایش داد، اما غلظت های منگنز و روی در اندام هوایی گیاه را کاهش داد. غلظت های نیکل و کادمیوم دراندام هوایی نیز با کاربرد لجن فاضلاب افزایش یافت، در حالی که غلظت سرب تفاوتی نکرد. با این وجود غلظت تمام عناصر سنگین اندازه گیری شده در خاک و گیاه زیر حد مجاز بود. نتایج ضرایب همبستگی بین برخی صفات مورد بررسی نشان داد که بین عملکرد علوفه خشک و وزن هزاردانه گیاه با غلظت نیتروژن اندام هوایی و ec خاک همبستگی مثبت و معنی داری p<0.01)) وجود داشت. همچنین همبستگی مثبت و معنی داری بین عملکرد علوفه خشک با غلظت فسفر اندام هوایی، کربن آلی خاک، میانگین وزنی قطر خاکدانه و سرعت نفوذ نهایی آب در خاک مشاهده شد p<0.05)). این در حالی بود که ph و جرم مخصوص ظاهری خاک همبستگی منفی را با عملکرد علوفه خشک نشان دادند p<0.05)). واژگان کلیدی: لجن فاضلاب، نیتروژن، سورگوم علوفه ای، فلزات سنگین